Czym jest zło?

Hannah Kent
Skazana
Prószyński i S-ka, 2013

Agnes Magnusdottir, bohaterka powieści Kent, była postacią autentyczną. W 1829 roku, w północnej Islandii, została skazana na śmierć za współudział w morderstwie. W oczekiwaniu na egzekucję przebywała w gospodarstwie urzędnika okręgowego, pomagając jego żonie i dwóm córkom. Regularnie spotykała się również z młodym księdzem, który pełnił rolę opiekuna duchowego skazanej.
Agnes była ostatnią osobą w Islandii, na której wykonano karę śmierci. W historii tego kraju zapisała się jako kobieta bezlitosna - wiedźma, która zasłużyła na to, co ją spotkało. Czy Agnes rzeczywiście była winna zarzucanych jej czynów? Czy miała jakiekolwiek szanse na obronę?

Hannah Kent postanowiła zweryfikować dostępne źródła, ponieważ zafascynowała ją tragiczna historia Magnusdottir. W swej powieści autorka stara się pokazać, że wina skazanej nie była oczywista. Historia życia Agnes jest przejmująco smutna i dotkliwa. Czytelnik czuje współczucie dla skrzywdzonej kobiety, jednak jej nie rozgrzesza. Przeczuwa niesprawiedliwość, która czai się za progiem gospodarstwa, w którym bohaterka przebywa, ale długo nie wie, jak traktować skazaną.
Siła książki Hanny Kent tkwi w tym, że jest to opowieść moralnie niejednoznaczna, zmuszająca do refleksji. Autorka nie jest sentymentalna, w żadnym momencie opowiadanej historii nie staje się moralizatorem, nie ocenia, tylko przedstawia. Operuje prostym i surowym językiem, który doskonale wpisuje się w klimat Islandii i mentalność jej mieszkańców.

Agnes Magnusdottir poznajemy jako kobietę zamkniętą w ciemnej komórce, brudną i zawszoną, niepewną swego losu. Od razu dowiadujemy się również, jak postrzegają ją mieszkańcy. Dla nich jest ona ucieleśnieniem zła. Nikt nie daje jej prawa do obrony, kobieta nie ma prawa głosu. Świat islandzkich gospodarzy to czarno - biała codzienność, proste reguły, zabobon i religia, ciężka praca, bieda. Dla rodziny, u której Agnes mieszka do czasu egzekucji, jej obecność to ogromne zagrożenie. Nie znają jej, nie wiedzą jaka jest, ale z góry zakładają, że, jako morderczyni, i im wyrządzi krzywdę. Z biegiem czasu inaczej spojrzą na śpiącą w tej samej izbie kobietę, ale tak naprawdę jedynym sprzymierzeńcem Magnusdottir pozostanie wikariusz Toti. 

W książce świetnie ukazane są emocje bohaterów. Surowy styl powieści sprawia, że wiele uczuć pozostaje zakamuflowanych, ale być może dlatego, gdy już się ujawnią, zyskują na znaczeniu. Pogarda i nienawiść istnieją obok współczucia i prób zrozumienia sytuacji. Czytelnik doświadcza zmiennych emocji, co rusz stając przed kolejnym dylematem, ponieważ ocena postępowania Agnes nie jest prosta. 

Zakończenie powieści to majstersztyk. Kiedy myślę o ostatnich stronach Skazanej po plecach przechodzą mi ciarki.